ΠΤΗΣΗ ΜΕ ΟΥΡΙΟ ΆΝΕΜΟ για τον ALBATROS η κοπή πίτας: κατακλύστηκε από πρόσφυγες και θεσσαλονικείς ο πολυχώρος του συλλόγου που ανοίγει τα ελληνικά σπίτια στους εκπατρισμένους ΌΛΩΝ των εθνών, φυλών, θρησκευμάτων, φρονημάτων 

Ακριβώς πάνω από την πίτα, χαμογελαστή η 'ψυχή' του Albatros Μαρία Τοπαλίδου και στο κέντρο, στ' αριστερά της, ο πρόεδρος του ΔΣ του συλλόγου Βαγγέλης Αρώνης

 

* 'Ένα 'ταξίδι' ανθρωπιάς που συνεχίζεται καθημερινά
- Επεκτείνονται οι δράσεις του συλλόγου  και για έλληνες 'πρόσφυγες' ...της κρίσης

κείμενο/φωτογραφίες (εκτός**) του Δημήτρη Ρουτσώνη*      

  Η πόρτα στο κτήριο που βρίσκεται στην οδό Πολυζωίδη 5 στο Βαρδάρη της Θεσσαλονίκης είναι ανοιχτή από νωρίς το απόγευμα, το Σάββατο της 27ης του Γενάρη. Ο ανελκυστήρας δουλεύει συνεχώς από τις 5 και μετά, καθώς δεκάδες έλληνες, μέλη και φίλοι του συλλόγου ALBATROS αλλά και πολλοί Σύριοι, Άραβες, Πέρσες, βορειοαφρικανοί και πρόσφυγες από κάθε γωνιά του κόσμου
φθάνουν και σύντομα κατακλύζουν τον πολυχώρο που στεγάζεται στον 3ο όροφο.

  Στην είσοδο, τους εισερχόμενους 'καλωσορίζουν' μεζέδες από κουζίνες πολλών χωρών, κρασί, αναψυκτικά, τσάι και καφές- η μέρα άλλωστε είναι από τις πιο κρύες του φετινού χειμώνα και οτιδήποτε μπορεί να ζεστάνει το σώμα και το μυαλό είναι ευπρόσδεκτο.
  Είναι όμως και η περίσταση για την οποία υπάρχουν παντού μικροί μπουφέδες και τα τραπέζια, οι γωνιές, ο παιδότοπος- τα πάντα είναι προετοιμασμένα στην εντέλεια λόγω της σημαντικής-συμβολικά- ημέρας: η κοπή της πίτας του συλλόγου.

  Σύντομα ο χώρος γεμίζει ασφυκτικά από οικογένειες από τη Θεσσαλονίκη και από χώρες της ανατολής, με τα ιδιαίτερα ενδυματολογικά χαρακτηριστικά του τόπου από τον οποίο προέρχονται και που δημιουργούν ένα πολύχρωμο σκηνικό- όπως πολύχρωμοι, με χρώματα ζωντανά και ευχάριστα είναι και οι τοίχοι που περιβάλλουν τον πρόσφατα ανακαινισμένο, ευρύχωρο και φιλόξενο χώρο που μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν κυριολεκτικά ένα γιαπί.

  Και αν ανάλογες εκδηλώσεις έχουν γίνει γνωστές ως οι πλέον τυπικές και βαρετές συναθροίσεις ανθρώπων με κάποιο κοινό σκοπό, στη συγκεκριμένη περίπτωση η λογική είναι εντελώς διαφορετική, γι αυτό και το 'κλίμα' είναι σαφώς πιο χαλαρό και η διάθεση ανεβασμένη- τα παιδιά παίζουν και συνεννοούνται με το δικό τους τρόπο, άνετα και χωρίς να γνωρίζουν το ένα τη γλώσσα του άλλου- και οι ενήλικες 'μπλέκονται' μεταξύ τους σε ένα διεθνές μωσαϊκό ανθρώπων με κοινή λογική και φιλοσοφία.
  Ο σκοπός βέβαια και παράλληλα καθημερινός στόχος του Albatros που απαιτεί συνεχείς θυσίες και αγώνα, δεν είναι άλλος από τη συμβολή στη διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος- αλλά όχι μόνο: παρεμβάσεις και συμμετοχή στη ζωή της πόλης, βοήθεια σε ανθρώπους που τη χρειάζονται άμεσα, είτε είναι πρόσφυγες είτε κάτοικοι Θεσσαλονίκης περιλαμβάνονται επίσης στις δράσεις του συλλόγου.
  Και αν ο σκοπός κινεί το σύλλογο, η σηνήθης 'αμηχανία' που χαρακτηρίζει τα ..."τελετουργικά" αντίστoιχων εκδηλώσεων άλλων συλλόγων εδώ απουσιάζει και το κλίμα στο χώρο θυμίζει γιορτή- το κέφι προς το τέλος της βραδιάς άλλωστε έφθασε στα ύψη με τους χορούς και τα τραγούδια να δίνουν τον τόνο.

Ο παιδότοπος...τα παιδιά ξεπερνιύν τα γλωσσικά εμπόδια με άνεση.

  Μια πιτσιρίκα 14-15 χρόνων ντυμένη στα μαύρα με ρούχα hip hop αισθητικής σέρνει το χορό παρέα με συνομήλικες της. Στο πλάϊ του παντελονιού της γράφει:"SAY NO TO BAD THINGS". Και όμως πριν από λίγα χρόνια το λήμμα 'πρόσφυγας' ήταν ...a real bad thing, για κάποιους, σχεδόν ταυτόσημο με το "λαθρομετανάστης- παράνομος- υπεύθυνος- για- τα- δεινά -της χώρας"- της χώρας που κάποτε διέδωσε την ισονομία και την αλληλεγγύη. Εκείνα τα χρόνια ένας σύλλογος σαν τον Albatros μπορεί να αντιμετώπιζε ακόμη και προβλήματα ενοικίασης κάποιου χώρου...

  Η αναμόρφωση του χώρου: από τα 'μπετά' στη βιβλιοθήκη, στα οπτικοακουστικά μέσα, στο barάκι...Παιδότοπος για παιδιά και για...ενήλικους.
  "Πριν από λίγους μήνες, αυτός ο όροφος ήταν κυριολεκτικά γιαπί" λέει ο Βασίλης που συμμετείχε στην ομάδα που εργάστηκε για να αλλάξει 'πρόσωπο' ο χώρος."Τα μέσα ήταν λίγα- το ίδιο και οι οικονομικές δυνατότητες. Το ξεκίνημα ήταν δυσκολο και χρειάστηκαν πολλές ώρες προσωπικής δουλειάς για να φθάσει ο χώρος να έχει τη σημερινή του μορφή" προσθέτει.

  Στην ομάδα αναμόρφωσης του χώρου, ξεχωριστή ήταν η συμβολή ανθρώπων με επαγγελματική εμπειρία- όπως του Τάσου Δίκα, αρχιτέκτονα και της Τζένης Φαβρικάνου, ζωγράφου, του προέδρου του ΔΣ Βαγγέλη Αρώνη, ηλεκτρολόγου και βέβαια της ψυχής και γραμματέως του συλλόγου, της Μαρίας Τοπαλίδου, που και σ' αυτήν την ιδιαίτερη περίσταση ήταν πανταχού παρούσα: από το γραφείο υποδοχής στην είσοδο ως και σε κάθε τραπέζι ή 'πηγαδάκι' που δημιουργούνταν, η Μαρία 'έλυνε' τα μικρά, λειτουργικής φύσης, 'θεματάκια' (έντονη η παιδική παρουσία γαρ...) ενός πάρτυ που εξελίχθηκε σε μια άψογη διοργάνωση, αφιερωμένη σε ανθρώπους στους οποίους έχουν λείψει τόσο οι γιορτές όσο και οι συνθήκες διαβίωσης που οι έλληνες αποκαλούμε 'ανθρώπινες' και που πριν από λίγα χρόνια θεωρούσαμε όλοι μας δεδομένες ή σχεδόν αυτονόητες.
  Χθες η Μαρία Τοπαλίδου και τα ιδρυτικά μέλη του Albatros κατάφεραν, ξεπερνώντας τον εαυτό τους, μέσα από μια απλή γιορτή, να κάνουν το 'παραπάνω' βήμα για το μεγάλωμα και την ανάπτυξη του συλλόγου που μέχρι πριν την αυγή της νέας χρονιάς - από τη μία πλευρά υιοθετώντας ξεκάθαρες θέσεις οι οποίες παρουσιάζονταν στο κοινό της πόλης μέσα από ποικίλες δράσεις και από την άλλη πλευρά με την ανακαίνιση του χώρου που απαιτούσε έντονους ρυθμούς εργασιών - πάλευε για τη σύσταση του.
 Με την αξιοποίηση των επιμέρους δυνατοτήτων αναπτύχθηκε μια αποτελεσματική και λειτουργική οργανωτική δομή που σήμερα βασίζεται σε στέρεα θεμέλια και με προοπτική συνεργασιών και εγχειρημάτων- μέχρι πριν από μερικές δεκάδες ημερών η σημερινή ατζέντα του συλλόγου θα φάνταζε σχεδόν απίθανο να υπάρχει καν. Σήμερα, τα σχέδια οργανώνονται προσεκτικά και έχουν ήδη υλοποιηθεί σημαντικές "αποστολές" .

  Σήμερα στην Ελλάδα, το προσφυγικό ζήτημα συνεχίζει να περνά διάφορες φάσεις: από τη μαζική εισροή μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων στη χώρα, μέσω 'περασμάτων' από την ανατολή ή το νότο έως και τη σημερινή, προσωρινή (κατά τα φαινόμενα), ηρεμία και με περιπτώσεις σαν και αυτήν του καταυλισμού των χιλιάδων απελπισμένων και εγκλωβισμένων προσφύγων στην Ειδομένη, επάνω, κυριολεκτικά, στη συνοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, να αποτελούν, για την ώρα, παρελθόν. Η οικονομική κρίση όμως έχει "περάσει" μόνο για όσους δεν άγγιξε ποτέ - οι ανάγκες για παροχή βοήθειας σε κάθε άνθρωπο που απειλείται από περιθωριοποίηση, παραμένουν επιτακτικές- περισσότερο ίσως από ποτέ.

Μνήμες..."συλλογικού" τοκετού
 "Στην Ειδομένη μαγειρεύαμε περισσότερες από 5.000 μερίδες φαγητού καθημερινά" μας λέει η Μαρία Τοπαλίδου, που έπαιξε το ρόλο της ...σεφ επείγουσας ανάγκης για μια ολόκληρη πόλη από σκηνές και με κατοίκους ανθρώπους που άφησαν πίσω τους τον πόλεμο και τις διώξεις για να βρεθούν ξαφνικά ακινητοποιημένοι στο κρύο, στις λάσπες, εγκλωβισμένοι μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, σε συνθήκες που θύμιζαν πόλεμο: συρματοπλέγματα για να κρατηθούν οι πρόσφυγες επί τόπου, διμοιρίες των ΜΑΤ και στρατιώτες που τηρούσαν την τάξη- μια τάξη εύθραυστη ή καλύτερα, μια βραδυφλεγής 'βόμβα' που απαιτούσε προσεκτική διαχείριση.

  "Οι άνθρωποι ήταν κυριολεκτικά στο...πουθενά" θυμάται η Μαρία. "Εμείς από τη πλευρά μας, αφήσαμε την πόλη και κινητοποιηθήκαμε άμεσα σε συννενόηση με τις τοπικές κοινωνίες οι οποίες προσέφεραν προμήθειες που ξεπέρασαν και τις προσδοκίες μας ακόμη. Αναζητήσαμε και βρήκαμε ανθρώπους που βοήθησαν σε προβλήματα που προέκυπταν συνεχώς και αφορούσαν μια σειρά θεμάτων, πέρα από το βασικό της επιβίωσης/στέγασης/σίτισης τόσων ατόμων σε συνθήκες τραγικές- διερμηνείς, γιατρούς, νομικούς συμβούλους, συντονιστές και εμψυχωτές...Μην ξεχνάμε πως στην Ειδομένη κάποια στιγμή το προσφυγικό πλήθος ξεπέρασε κατά πολύ τους 10.000 ανθρώπους".

  Από 'περιπέτειες' σαν και αυτήν της Ειδομένης, η οποία τελικά έληξε μετά από πολύ κόπο, αίμα, δάκρυα και ιδρώτα ανθρώπων, όχι μόνον όσων βρέθηκαν μακριά από τα σπίτια τους αλλά και ανθρώπων σαν τη Μαρία, τον Τάσο, το Βαγγέλη, την Αντωνία και όλους τους φίλους που αποτέλεσαν την ανθρώπινη 'μαγιά' για το σύλλογο, ξεκίνησε η ιδέα της δημιουργίας του Albatros.
  "Το προσφυγικό δε λύθηκε- όπως ορισμένοι υποστηρίζουν" λέει ο Βαγγέλης Αρώνης "απλά υπάρχει μια σχετική μείωση της εισροής προσφύγων για την ώρα- δεν έχουμε τους χιλιάδες καθημερινά, όπως συνέβαινε προ ολίγων μηνών, αλλά μόνον...εκατοντάδες και έτσι φαίνεται σαν να έχει περάσει η μπόρα".
  "Μακάρι να ήταν έτσι στ' αλήθεια, όμως- και αυτό έχει καταγραφεί ιστορικά- οι μετακινήσεις πληθυσμών δε σταματούν, είναι συνεχείς και, θυμηθείτε με, σύντομα θα αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις που θα προκύψουν από ταραχές σε διάφορες περιοχές του κόσμου" προσθέτει και υπενθυμίζει πως "όσο η Ελλάδα παραμένει το βασικό πέρασμα και η "πόρτα" για την υπόλοιπη Ευρώπη, θα βρισκόμαστε σε θέση υποδοχής".

  Αυτή τη στιγμή στη χώρα αρκετοί σύλλογοι και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις δραστηριοποιούνται με το προσφυγικό πρόβλημα που απείλησε και συνεχίζει να απειλεί την κοινωνική 'δομή' μιας χώρας που, παραδοσιακά, υπήρξε φιλόξενη για τους ξένους.
  Κάποιες, θεωρητικά, ανήκουν στον αριστερό χώρο, κάποιες άλλες στο λεγόμενο φιλελεύθερο- υπολογίζονται σε περισσότερες από 30 οι ενεργές, χρηματοδοτούμενες από ευρωπαϊκά ταμεία, ιδιωτικές δωρεές ή φορείς όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ."Απεγκλωβίζονται" οι πρόσφυγες, στηρίζονται και οι έλληνες 'πρόσφυγες' (της κρίσης) στην ίδια τους την πατρίδα.  Στη σημερινή Ελλάδα όμως, οι πρόσφυγες δεν βρίσκουν μόνο φιλόξενους και προσηνείς ανθρώπους- η ακροδεξιά, όπως και στην υπόλοιπη ευρώπη- έχει σημαντική άνοδο και αρκετοί έλληνες 'παρασύρονται' από αποσπασματικές 'κορώνες' που παρουσιάζουν τα πράγματα υπό το πρίσμα του χειμαζόμενου έλληνα- θύματος της κρίσης και του πρόσφυγα- 'αρπακτικού' που θα καλύψει μια θέση εργασίας που-ανήκει-στον-έλληνα ή θα πάρει (και πάλι αντί ενος έλληνα) τα επιδόματα (...) που προέρχονται από αδύναμες δομές που συνθέτουν μια κοινωνική πολιτική, έτσι κι αλλιώς (και ανέκαθεν) από τις πλέον ανεπαρκείς πανευρωπαϊκά.

  Και αυτή η λογική, στη χώρα με την υψηλότερη ανεργία στην ήπειρο και με τη φτωχοποίηση του λαού να συνεχίζεται παρά τις περί του αντιθέτου εκτιμήσεις, βρίσκει υποστηρικτές εντός όλων των πολιτικών χώρων, από τη νέας 'κοπής' (αλλά παλιάς, γνωστής "ιδεολογίας") ακροδεξιά έως και τον....απροσδιόριστο κεντροαριστερό χώρο που από πολλούς 'συγχέεται' με το νεοφιλελεύθερο, και ίσως όχι άδικα, αφού η ιστορία έχει αποδείξει πως αμφότεροι "λειτουργούν" πολιτικά υπό το ίδιο, περίπου,'πρίσμα'.

   "Είναι ημέρα χαράς για το σύλλογο και τους φίλους που μας στηρίζουν-μετά από πολλή προσωπική δουλειά από τα μέλη του συλλόγου μπορούμε πια να πούμε με σιγουριά πως αποτελούμε ήδη το νέο "κύτταρο" ή αν θέλετε, τη νέα δύναμη της πόλης στην προσπάθεια για διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος με ανθρώπινους όρους και με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων που βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη από σπόντα που μπορεί να ήταν ένας πόλεμος είτε διακρίσεις και διώξεις κάθε είδους" επισημαίνει η Μαρία Τοπαλίδου σε ένα διάλειμμα από το χορό που στήθηκε αυθόρμητα, αμέσως μετά από την κοπή της πίτας στην οποία παραυρέθηκαν εκπρόσωποι συλλόγων όπως ο πρόεδρος της Ένωσης Ελληνοαραβικής Φιλίας, μέλη εθνικών κοινοτήτων και βέβαια τα απλά μέλη, όπως όπως ο Μπάντεν από την Αίγυπτο, που χθες ανέλαβε το ρόλο του διερμηνέα για την περίσταση.
    ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ. 
  "Οι δράσεις μας δε σταματούν στους ξένους πρόσφυγες και στα projects- στέγασης προσφύγων αλλά περιλαμβάνουν και πιο περίπλοκα σχέδια όπως η κάθε είδους βοήθεια και στήριξη στα ασυνόδευτα παιδιά που περιμένουμε σύντομα στη χώρα και που με προσωπικές θυσίες και με τη στήριξη συνεργαζόμενων συλλόγων και έμπειρων οργανισμών σαν την "Ηλιαχτίδα", είμαστε σε θέση να 'τρέξουμε', μόλις αυτό καταστεί αναγκαίο" συνεχίζει η κ.Τοπαλίδου.
 "Στην πόλη μας, όπως και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας, αυξάνονται συνεχώς οι συμπατριώτες μας που αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης και οι δράσεις μας, τόσο με τις δικές μας δυνάμεις όσο και με τη συνδρομή μικρών ή μεγαλύτερων και ισχυρότερων φορέων, κινούνται ήδη και προς αυτήν την κατεύθυνση" καταλήγει.

  Η λογική των ισοπεδωτικών λύσεων (οι περισσότερες των οποίων 'θυμίζουν' λιγότερο ή περισσότερο αυτό που κάποτε, κάπου αλλού, χαρακτηρίστηκε ως 'σαλαμοποίηση') δεν υπάρχει στο σκεπτικό των ανθρώπων που ίδρυσαν το σύλλογο.
  Η αποτελεσματικότητα των δράσεων του, μέσα σε διάστημα λίγων μόνο μηνών, απέδειξε τη δυναμική που αναπτύσεται μέρα με την ημέρα και ταυτόχρονα αποκάλυψε πως το όραμα λίγων, αρχικά, ανθρώπων μπορεί να γίνει πραγματικότητα, ικανή μάλιστα να αλλάξει τα δεδομένα μιας κατάστασης που η ίδια αλλάζει 'όψεις' ανά τακτά χρονικά διαστήματα (υπό την οπτική μιας γεωπολιτικής θεώρησης του προσφυγικού) αλλά θα είναι πάντα απρόοπτη για τη χώρα υποδοχής και θα αιφνιδιάζει ξανά και ξανά, τους κατοίκους της. Ιδιαίτερα όταν αυτή η διαλυμένη από την κρίση χώρα, όπως είναι σήμερα η Ελλάδα, εμφανίζει έλλειψη (υπο)δομών. Και σ αυτό το σημείο επεμβαίνουν ή αν θέλετε, αυτό το κενό που παρουσιάζεται, αναλαμβάνουν να 'καλύψουν' οι ανάλογης φύσης οργανισμοί..

Ανάγκη για δράση, παρέμβαση, συνεργασίες = ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας...  Ο Albatros φαίνεται πως έχει τόσο το υπόβαθρο όσο κυρίως τη θέληση να λειτουργήσει σε πολλά επίπεδα και όχι μόνον ή αποκλειστικά 'ανακουφιστκά' για τους ξένους πρόσφυγες και για τους έλληνες που 'έπεσαν' θύματα του οικονομικού 'πολέμου' της περασμένης δεκαετίας (με καταστροφικές συνέπειες για 4 τουλάχιστο χώρες, με την Ελλάδα στην 'κορυφή' αυτής της 'δραματικής' λίστας) αλλά και δημιουργικά: συμμετοχή στη ζωή και την οικονομία της πόλης αλλά και συνεργασίες με άλλες ενώσεις και συλλόγους παρόμοιας φιλοσοφίας, όπως η Ετεροτοπία, το Κοινωνικό Ιατρείο αλλά ιδιαίτερα με την έμπειρη "Ηλιαχτίδα" και που  αναμένεται να προσδώσουν ακόμη μεγαλύτερη δυναμική και περισσότερες, πολυδιάστατες δυνατότητες παρέμβασης του συλλόγου στα προβλήματα της πόλης.

  Και ίσως αποδειχθεί πως οι πρόσφυγες (όσοι επιλέγουν να μείνουν ή αδυνατούν να φύγουν-θύματα μιας γραφειοκρατίας που συνήθως αγνοεί τον ανθρώπινο παράγοντα) μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο ανθρώπινο δυναμικό για τη ντόπια οικονομία.
 Ίσως ακόμη περισσότερο δε, για την κοινωνία της που δοκιμάζεται σε όλα τα επίπεδα, μετά από δυο δεκαετίες ευημερίας και μια ακόμη κατά την οποία η κοινωνική συνοχή δοκιμάστηκε σκληρά και ο χαρακτήρας του έλληνα ανα-διαμορφώθηκε στα πλαίσια μιας παγκοσμιοποίησης που κυριαρχεί ακόμη- το σημερινό της μοντέλο όμως φαίνεται πως σύντομα θα αποτελεί ανάμνηση και η εκτίμηση αυτή ή και πρόβλεψη αν προτιμάτε, ουσιαστικά 'προκύπτει' από τις παρούσες εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα.

  Πιθανότατα πάντως, οι πολιτιστικοί δεσμοί και τα στοιχεία που ενώνουν τους λαούς- όπως οι άνατολίτικοι χοροί και τα τσιφτετέλια, γνωστά σε αυτήν τη χώρα από παλιά και που χθες έφεραν κοντά έλληνες και άραβες- είναι τελικά περισσότερα από όσα τους χωρίζουν, ακόμη και στο σημερινό, σκληρό-κοινωνικά- περιβάλλον.
  Και ίσως έφθασε ο καιρός να το δούμε αυτό όλοι όσοι ζούμε σ΄ αυτή τη χώρα και παράλληλα να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα γενικότερα'- να ξεκινήσουμε από τον ίδιο μας τον εαυτό, απαλάσσοντας τον από ιστορικές 'παρανοήσεις' ή 'παρεξηγήσεις' περασμένων εποχών. Ίσως είναι η ώρα απλά ν' ανοίξουμε τα 'σύνορα' του νου μας.

                              *δημοσιογράφος, μέλος της ΕΣΗΕΑ


 **pics'credit: Αlbatros - time.com - now24.gr - In.gr - Pentapostagma - Parapolitikaargolida.gr -
  Naftemporiki